Trong bức tranh phát triển kinh tế công nghiệp của Việt Nam, các cụm công nghiệp (CCN) tuy không nổi bật như các khu công nghiệp (KCN) lớn nhưng lại đóng vai trò ngày càng quan trọng, đặc biệt trong bối cảnh mới. Trong khi các KCN thường được đầu tư bài bản, có quy mô lớn và thu hút các doanh nghiệp FDI, thì các CCN – với quy mô nhỏ hơn – lại trở thành lựa chọn lý tưởng cho doanh nghiệp nội địa nhờ tính linh hoạt và chi phí đầu tư hợp lý. Khi tỷ lệ lấp đầy của các KCN đang ở mức cao, giá thuê đất không ngừng tăng, thì xu hướng tìm kiếm bất động sản công nghiệp có diện tích nhỏ, tối ưu chi phí đang ngày càng phổ biến. Điều này tạo điều kiện để các CCN trở thành điểm đến hấp dẫn của dòng vốn đầu tư trong nước.
Xuất phát từ nhu cầu thực tiễn này, bài viết “Cẩm nang đầu tư Cụm công nghiệp” ra đời nhằm cung cấp cho nhà đầu tư cái nhìn tổng quan và toàn diện về lĩnh vực còn khá mới mẻ nhưng đầy tiềm năng này. Đây là bài mở đầu trong chuỗi nội dung chuyên sâu về cụm công nghiệp, dành riêng cho các nhà đầu tư, doanh nghiệp sản xuất trong nước đang tìm kiếm cơ hội mở rộng kinh doanh một cách hiệu quả và bền vững.
Cụm công nghiệp (CCN) là mô hình khu vực sản xuất tập trung, thường do địa phương quy hoạch và thu hút doanh nghiệp nhỏ và vừa vào đầu tư. Về cơ bản, CCN và khu công nghiệp (KCN) có nhiều điểm tương đồng như đều có chủ đầu tư hạ tầng kỹ thuật, có đơn vị vận hành, quản lý riêng, và tuân thủ quy hoạch phát triển công nghiệp. Tuy nhiên, sự khác biệt chủ yếu nằm ở quy mô và tính linh hoạt trong triển khai đầu tư.
So với các KCN, CCN có diện tích nhỏ hơn, thường từ 50–75 ha; quy mô lô đất trong CCN cũng linh hoạt hơn, phù hợp với các doanh nghiệp có nhu cầu sử dụng diện tích vừa và nhỏ. Điều này giúp tối ưu chi phí đầu tư ban đầu và phù hợp với nguồn lực của các doanh nghiệp nội địa. Giá thuê đất trong CCN có thể thấp hơn, đồng thời thủ tục đầu tư cũng được rút gọn hơn do chịu sự quản lý trực tiếp từ chính quyền địa phương.
Hiện nay, tại Việt Nam đang hình thành và phát triển nhiều mô hình CCN đa dạng, nhằm đáp ứng nhu cầu của thị trường:
Mô hình bất động sản công nghiệp gắn với bất động sản thương mại - dịch vụ - đô thị nhằm tạo ra một khu tổ hợp, giúp việc sinh hoạt và làm việc của cán bộ công nhân viên trở nên thuận tiện, qua đó hỗ trợ sự phát triển bền vững của các cụm công nghiệp
Cụm công nghiệp ngày càng khẳng định vai trò quan trọng trong chiến lược công nghiệp hóa – hiện đại hóa của các địa phương. Không chỉ là nơi tập trung sản xuất, CCN còn mang lại nhiều giá trị thiết thực về kinh tế – xã hội:
CCN giúp phân bố lại hoạt động sản xuất về các vùng nông thôn hoặc ven đô thị, tận dụng nguồn lao động tại chỗ, nguyên vật liệu địa phương, giảm chi phí logistics và tạo ra giá trị gia tăng ngay tại nơi sản xuất. Qua đó, thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và phát triển công nghiệp theo hướng bền vững.
Trong mô hình sản xuất hiện đại, chuỗi giá trị bao gồm doanh nghiệp lớn và các vệ tinh nhỏ. Cụm công nghiệp đóng vai trò như “trạm trung chuyển” – nơi tập hợp các doanh nghiệp vừa và nhỏ có khả năng cung ứng linh kiện, bán thành phẩm cho doanh nghiệp lớn. Điều này giúp đa dạng hóa chuỗi cung ứng, rút ngắn thời gian giao hàng, và tạo ra hiệu ứng cộng hưởng tích cực giữa các mắt xích trong chuỗi giá trị.
Việc chia nhỏ các lô đất trong các CCN giúp các doanh nghiệp vừa và nhỏ tiếp cận đất sản xuất dễ dàng hơn, qua đó đa dạng hóa chuỗi cung ứng và giúp các doanh nghiệp nội địa kết nối sâu hơn với chuỗi giá trị toàn cầu tại Việt Nam
CCN góp phần tạo ra hàng nghìn việc làm ổn định cho người lao động địa phương, đặc biệt là lao động phổ thông và sinh viên mới ra trường. Với mức thu nhập từ 8–10 triệu đồng/tháng, người lao động có cơ hội cải thiện cuộc sống và tích lũy kinh nghiệm thực tiễn. Đồng thời, CCN còn là môi trường tốt để sinh viên các ngành kỹ thuật, công nghệ tiếp cận với thực tế sản xuất, từ đó nâng cao kỹ năng chuyên môn.
Trước đây, nhiều cơ sở sản xuất nhỏ lẻ nằm xen kẽ trong khu dân cư gây ô nhiễm và thiếu tính chuyên nghiệp. Việc phát triển CCN giúp quy hoạch lại không gian sản xuất, tập trung vào khu vực có hạ tầng đồng bộ về giao thông, xử lý nước thải, điện, thông tin. Điều này không chỉ hạn chế ô nhiễm môi trường mà còn góp phần nâng cao năng lực sản xuất và hiệu quả hoạt động cho các doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tính đến năm 2025, hệ thống cụm công nghiệp tại Việt Nam đã có những bước phát triển đáng kể, đặc biệt là tại khu vực miền Bắc – nơi tập trung đông doanh nghiệp sản xuất trong nước và quốc tế. Theo thống kê, cả nước có trên 1.000 cụm công nghiệp được quy hoạch, trong đó miền Bắc chiếm tỷ trọng lớn, nhờ lợi thế gần các trung tâm kinh tế, giao thương, cảng biển và nguồn lao động dồi dào.
Tại miền Bắc, nhiều cụm công nghiệp đang nổi lên mạnh mẽ do nhu cầu đầu tư đa dạng từ các doanh nghiệp vừa và nhỏ, cho đến các công ty nước ngoài quy mô lớn. Không ít doanh nghiệp FDI đã chọn cụm công nghiệp thay vì khu công nghiệp nhờ sự linh hoạt về quỹ đất, tính liên kết vùng và khả năng phát triển thành các cụm sinh thái liên hoàn.
Một số cụm công nghiệp điển hình tại miền Bắc có thể kể đến như:
Cụm công nghiệp càng ngày càng được ưa chuộng do sự dịch chuyển dòng tiền từ các kênh đầu tư bị động sang sản xuất, kinh doanh
Các cụm công nghiệp này thành công nhờ nhiều yếu tố: chất lượng hạ tầng tốt, thời điểm mở bán hợp lý, dễ tiếp cận thủ tục pháp lý, và đặc biệt là có thể đón đầu những ngành nghề không dễ được phê duyệt trong khu công nghiệp như tái chế, cơ khí dân dụng, chế biến nông sản...
Tuy nhiên, cụm công nghiệp vẫn phải đối mặt với một số rào cản trong thu hút đầu tư:
Các cụm công nghiệp thiếu sự đầu tư đồng bộ và năng lực xúc tiến đầu tư gây nên nhiều hậu quả đáng e ngại cho môi trường và cộng đồng
Đây là câu hỏi được rất nhiều doanh nghiệp đặt ra trong bối cảnh quỹ đất trong khu công nghiệp ngày càng khan hiếm và giá thuê tăng cao. Việc đầu tư vào cụm công nghiệp đang nổi lên như một giải pháp tối ưu cho doanh nghiệp vừa và nhỏ, đặc biệt là những ai có chiến lược sản xuất tinh gọn, chi phí hợp lý.
Cụm công nghiệp có quy mô nhỏ hơn nên suất đầu tư ban đầu cũng thấp hơn đáng kể. Diện tích đất và nhà xưởng được thiết kế vừa đủ dùng, giúp doanh nghiệp giảm chi phí mua đất, xây dựng và vận hành. Đây là lựa chọn lý tưởng cho các doanh nghiệp mới, doanh nghiệp chuyển đổi quy mô, hoặc đang thử nghiệm sản phẩm mới.
Nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ gặp khó khăn khi tiếp cận các khu công nghiệp lớn do yêu cầu khắt khe về tài chính và thủ tục. Trong khi đó, các CCN thường có quy trình xét duyệt linh hoạt hơn, được hỗ trợ bởi chính quyền địa phương, chủ đầu tư và các đơn vị tư vấn bất động sản công nghiệp chuyên nghiệp.
Với định hướng phát triển khu vực tư nhân theo Nghị quyết 68, nhiều địa phương đang có chính sách khuyến khích mạnh mẽ đối với doanh nghiệp đầu tư vào cụm công nghiệp. Sự hỗ trợ này bao gồm hướng dẫn pháp lý, kết nối nguồn lực và đôi khi còn hỗ trợ chi phí đầu tư hạ tầng phụ trợ.
Tuy có nhiều lợi thế, nhà đầu tư cũng cần cân nhắc một số rủi ro khi đầu tư vào cụm công nghiệp:
Doanh nghiệp vừa và nhỏ, có nhu cầu sử dụng đất sản xuất dưới 2 ha.
Doanh nghiệp hoạt động trong các ngành nghề đặc thù, khó được chấp thuận tại khu công nghiệp lớn.
Doanh nghiệp sản xuất vệ tinh, liên kết chuỗi cung ứng với công ty mẹ hoặc tập đoàn lớn tại các KCN lân cận.
Những nhà đầu tư muốn sở hữu bất động sản công nghiệp có chi phí trung bình, nằm trong vùng vệ tinh của các tỉnh công nghiệp trọng điểm.
Nhà đầu tư hiện nay có nhiều lựa chọn linh hoạt khi đầu tư vào cụm công nghiệp, tùy thuộc vào năng lực tài chính, mục tiêu sản xuất và chiến lược mở rộng. Dưới đây là ba hình thức phổ biến:
Đây là hình thức đầu tư phổ biến nhất, phù hợp với doanh nghiệp muốn chủ động sản xuất và kiểm soát toàn bộ dây chuyền vận hành. Sau khi thuê hoặc mua đất trong cụm công nghiệp, doanh nghiệp sẽ tiến hành xây dựng nhà xưởng, văn phòng và các hạng mục phụ trợ theo đúng quy hoạch được duyệt. Phần diện tích dư thừa có thể cho thuê lại để tối ưu chi phí và tăng nguồn thu thụ động.
Hình thức này giúp tiết kiệm chi phí đầu tư ban đầu và rút ngắn thời gian triển khai. Doanh nghiệp có thể tìm kiếm các nhà xưởng, nhà máy đã hoàn thiện trong cụm công nghiệp và tiến hành cải tạo nhẹ để vận hành sản xuất ngay. Đây là phương án được nhiều doanh nghiệp vừa và nhỏ lựa chọn, nhất là khi thị trường có sẵn nguồn cung mặt bằng với giá hợp lý.
Với những nhà đầu tư có năng lực tài chính và kinh nghiệm phát triển khu công nghiệp, việc tham gia làm chủ đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp là hướng đi hấp dẫn. Nhà đầu tư sẽ chịu trách nhiệm xây dựng hạ tầng kỹ thuật – từ hệ thống giao thông nội khu, điện, nước, xử lý nước thải – và sau đó cho thuê lại đất gắn hạ tầng cho các doanh nghiệp thứ cấp. Đây là mô hình dài hạn nhưng có tiềm năng sinh lời ổn định và bền vững.
Việc lựa chọn đúng cụm công nghiệp có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả đầu tư và hoạt động sản xuất của doanh nghiệp. Dưới đây là 5 tiêu chí then chốt cần xem xét:
Cụm công nghiệp có vị trí gần đường cao tốc, quốc lộ hoặc cảng biển, sân bay sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí logistics và dễ dàng tiếp cận thị trường tiêu thụ. Vị trí cũng ảnh hưởng đến khả năng tuyển dụng nhân lực địa phương.
Mỗi cụm công nghiệp được quy hoạch cho những ngành nghề cụ thể. Doanh nghiệp cần đảm bảo ngành sản xuất của mình nằm trong danh mục được phê duyệt để tránh rủi ro pháp lý và thuận lợi khi xin giấy phép đầu tư.
Đây là yếu tố sống còn. Một cụm công nghiệp chất lượng cần có hệ thống điện 3 pha ổn định, nước sạch đủ lưu lượng, xử lý môi trường đạt tiêu chuẩn. Ngoài ra, cần có đường nội khu rộng rãi, thoát nước tốt, phòng cháy chữa cháy và các tiện ích phụ trợ.
Chính quyền địa phương đóng vai trò quan trọng trong việc hướng dẫn thủ tục, kết nối nguồn lực và hỗ trợ doanh nghiệp. Nếu địa phương có chính sách ưu đãi về thuê đất, thuế hoặc hỗ trợ đào tạo lao động thì đây là điểm cộng rất lớn.
Trước khi đầu tư, doanh nghiệp cần kiểm tra tình trạng pháp lý của cụm công nghiệp, gồm giấy phép quy hoạch, chủ đầu tư hạ tầng được cấp phép, và quy định sử dụng đất rõ ràng. Điều này giúp hạn chế rủi ro phát sinh trong quá trình xây dựng và vận hành.
Nhà sản xuất cần tiếp xúc trực tiếp với chủ đầu tư, tiếp cận với hồ sơ pháp lý của dự án và đi khảo sát thực địa để có thể đưa ra quyết định đầu tư sáng suốt nhất.
Để đầu tư thành công vào cụm công nghiệp, nhà đầu tư cần tuân theo quy trình 5 bước rõ ràng và khoa học như sau:
Bước 1: Tìm hiểu và đánh giá cụm công nghiệp
Trước tiên, doanh nghiệp nên thu thập thông tin về cụm công nghiệp mục tiêu: vị trí, chủ đầu tư hạ tầng, tỷ lệ lấp đầy, đơn giá thuê, khả năng tuyển dụng lao động và sự ủng hộ của chính quyền địa phương. Đây là bước nền để đánh giá tiềm năng đầu tư.
Bước 2: Khảo sát thực địa
Việc khảo sát thực tế sẽ giúp doanh nghiệp đánh giá trực tiếp môi trường sản xuất, điều kiện hạ tầng, chất lượng không khí, giao thông, hệ sinh thái dân cư xung quanh, từ đó ra quyết định chính xác và tránh đầu tư sai vị trí.
Bước 3: Lập kế hoạch đầu tư và xin phê duyệt
Doanh nghiệp cần xây dựng kế hoạch sản xuất – kinh doanh rõ ràng, sau đó làm việc với chủ đầu tư cụm công nghiệp để được hỗ trợ xin Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và đăng ký doanh nghiệp (nếu là dự án mới). Việc chuẩn bị hồ sơ pháp lý đầy đủ sẽ giúp quá trình phê duyệt diễn ra nhanh chóng hơn.
Bước 4: Ký hợp đồng thuê đất hoặc nhà xưởng
Sau khi được phê duyệt, doanh nghiệp tiến hành ký hợp đồng thuê đất gắn hạ tầng hoặc thuê lại nhà xưởng sẵn có. Việc thanh toán sẽ được thực hiện theo tiến độ thỏa thuận với chủ đầu tư.
Bước 5: Triển khai xây dựng và đưa vào vận hành
Cuối cùng, doanh nghiệp sẽ xin giấy phép xây dựng trong cụm công nghiệp, thực hiện xây dựng nhà máy và lắp đặt thiết bị. Sau khi hoàn thiện, nhà máy sẽ được vận hành chính thức, bắt đầu hoạt động sản xuất kinh doanh.
Dù không hấp dẫn bằng các khu công nghiệp lớn về mức độ ưu đãi, nhưng cụm công nghiệp vẫn có những chính sách hỗ trợ thiết thực cho nhà đầu tư, đặc biệt là khối doanh nghiệp vừa và nhỏ.
Tùy từng địa phương, doanh nghiệp đầu tư trong cụm công nghiệp có thể được hưởng ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp (TNDN) trong thời gian đầu hoạt động. Ngoài ra, một số cụm còn được áp dụng miễn/giảm thuế nhập khẩu cho máy móc, thiết bị và nguyên vật liệu không sản xuất được trong nước.
Một số địa phương, nhằm khuyến khích doanh nghiệp tư nhân đầu tư sản xuất, có thể miễn giảm tiền thuê đất thô trong thời hạn nhất định, đặc biệt đối với các ngành nghề ưu tiên hoặc cụm công nghiệp nằm trong khu vực khó khăn.
Chính quyền địa phương thường hỗ trợ tối đa trong quá trình xin cấp phép đầu tư, xây dựng, môi trường và các thủ tục liên quan. Với sự hỗ trợ này, các doanh nghiệp có thể tiết kiệm thời gian, chi phí và hạn chế rủi ro hành chính.
Mỗi tỉnh thành có thể có chính sách ưu đãi riêng cho cụm công nghiệp, như hỗ trợ lãi suất vay, đào tạo lao động, phát triển nhà ở cho công nhân hoặc hỗ trợ kết nối thị trường đầu ra cho sản phẩm.
Trước khi quyết định đầu tư, doanh nghiệp cần đánh giá kỹ lưỡng những yếu tố sau để tránh rủi ro dài hạn và đảm bảo hiệu quả kinh doanh:
Một cụm công nghiệp muốn hoạt động hiệu quả phải có quy hoạch rõ ràng, giấy phép đầy đủ và không nằm trong khu vực có tranh chấp. Việc kiểm tra kỹ thông tin pháp lý sẽ giúp nhà đầu tư tránh được những rắc rối về sau.
Các doanh nghiệp cần xác định liệu quy mô cụm có phù hợp với nhu cầu sản xuất hiện tại và tương lai hay không. Đồng thời, đánh giá kỹ các doanh nghiệp đang hoạt động trong khu để xem có phù hợp về ngành nghề, mức độ ô nhiễm, tiếng ồn và logistics hay không.
Không chỉ quan tâm đến chi phí thuê ban đầu, nhà đầu tư cần ước tính chi phí vận hành như điện, nước, xử lý chất thải, lao động, logistics trong suốt thời gian hoạt động để đảm bảo dòng tiền không bị thâm hụt.
Việc có nhà cung cấp, nhà vận hành dịch vụ và đối tác liên kết ngay trong hoặc gần cụm công nghiệp sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí, rút ngắn thời gian vận hành và nâng cao hiệu quả chuỗi cung ứng.
Từ nay đến năm 2030, cụm công nghiệp tại Việt Nam sẽ không chỉ là nơi đặt nhà xưởng, mà sẽ trở thành hạt nhân phát triển công nghiệp hiện đại và bền vững, với những xu hướng nổi bật sau:
Các cụm công nghiệp tương lai sẽ tích hợp năng lượng tái tạo (như điện mặt trời), sử dụng vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường và áp dụng mô hình sản xuất tuần hoàn, giúp giảm thiểu rác thải và khí thải công nghiệp.
Với diện tích không quá lớn và mô hình sản xuất tinh gọn, cụm công nghiệp rất phù hợp để áp dụng công nghệ số trong vận hành, quản lý và sản xuất. Điều này giúp tăng năng suất, giảm phụ thuộc vào lao động phổ thông và nâng cao chất lượng sản phẩm.
Một số cụm công nghiệp hiện đại sẽ dành phần diện tích để xây dựng trung tâm logistics, kho vận, và trung tâm nghiên cứu – phát triển (R&D), hỗ trợ toàn diện cho các doanh nghiệp sản xuất, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp hỗ trợ.
Xu hướng kết hợp cụm công nghiệp với khu đô thị và dịch vụ lân cận đang được đẩy mạnh. Mô hình này không chỉ đảm bảo điều kiện sống tốt cho người lao động, mà còn tạo nên hệ sinh thái sản xuất – sinh sống – phát triển bền vững.
DTJ Industrial và mạng lưới đối tác của chúng tôi tự tin có thể giúp Quý Nhà sản xuất sở hữu các mô hình bất động sản công nghiệp tinh gọn, hiện đại trong các cụm công nghiệp tốt nhất của khu vực Đồng bằng Sông Hồng
Câu trả lời là “Có” – nếu bạn là nhà đầu tư đang tìm kiếm cơ hội sở hữu bất động sản công nghiệp với chi phí hợp lý và khả năng tăng trưởng ổn định.
Cụm công nghiệp là lựa chọn phù hợp với doanh nghiệp vừa và nhỏ, hoặc các nhà đầu tư muốn thử nghiệm mô hình sản xuất tinh gọn trước khi mở rộng quy mô. Dù còn tồn tại những hạn chế nhất định về hạ tầng và ưu đãi, nhưng với sự hỗ trợ từ chính quyền và xu hướng phát triển xanh – số hóa – tích hợp, cụm công nghiệp đang trở thành “vùng đất hứa” mới của thị trường bất động sản công nghiệp Việt Nam.
Hành động tiếp theo cho nhà đầu tư
Nếu bạn đang cân nhắc đầu tư vào cụm công nghiệp, hãy:
CCN Ninh Bình I (Xã Lê Hồ - Hà Nam cũ)
CCN Ninh Bình II (Tam Điệp)
CCN Ninh Bình III (Yên Lệnh - Hà Nam cũ)
CCN Hưng Yên I (Đông Hưng - Thái Bình cũ)
CCN Hưng Yên II (Ân Thi)
CCN Hưng Yên III (Ân Thi)
CCN Hưng Yên IV (Ân Thi)
CCN Hưng Yên V (Phù Cừ)
CCN Hải Phòng I (TP Hải Phòng)
CCN Hải Phòng II (Thanh Miện - Hải Dương cũ)
CCN Bắc Ninh I (Yên Dũng - Bắc Giang cũ)
CCN Phú Thọ I (Tam Nông - Phú Thọ)
Tags:
Bình luận
Tin mới
Xem thêmNhiều người đọc
Xem thêmTin tức liên quan