Doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ: 5 hướng tận dụng chính sách để bứt phá sau Nghị định 205

Từ chính sách đến hành động

Sau khi Nghị định 205/2025/NĐ-CP chính thức ban hành, cộng đồng doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ (CNHT) đã có trong tay một khung pháp lý mới – rõ ràng, chi tiết và có tính thực thi cao. Tuy nhiên, câu hỏi lớn nhất hiện nay là: làm sao để doanh nghiệp, đặc biệt là khối vừa và nhỏ (SME), có thể biến các ưu đãi trên giấy tờ thành lợi ích thực tế trong sản xuất và kinh doanh?

Câu trả lời nằm ở việc chủ động tiếp cận chính sách, tận dụng các cơ chế chia sẻ chi phí, và hợp tác chiến lược với đối tác trong và ngoài nước. Từ nội dung Nghị định và các giải pháp đi kèm, có thể rút ra 5 hướng hành động cụ thể mà doanh nghiệp nên triển khai ngay.

Liên kết R&D – mở đường đổi mới công nghệ

Một trong những điểm nhấn của Nghị định 205 là mở rộng hỗ trợ cho hoạt động nghiên cứu và phát triển (R&D), với mức tài trợ lên tới 50% chi phí đầu tư máy móc, phần mềm, mẫu thử hoặc chuyển giao công nghệ.

Thay vì tự mình đầu tư toàn bộ, doanh nghiệp có thể:

• Liên kết với viện, trường, trung tâm kỹ thuật để lập nhóm nghiên cứu chung (co-lab).
  
  
• Tham gia dự án thí điểm (pilot project): sản xuất thử quy mô nhỏ được Nhà nước hỗ trợ chi phí và có thể nhân rộng khi chứng minh hiệu quả.
  
  
• Đồng tài trợ thiết bị hoặc chuyên gia: SME góp vốn một phần, phần còn lại được hỗ trợ 50–70% từ Chương trình phát triển CNHT.
  
  
• Tận dụng các quỹ đổi mới sáng tạo quốc gia hoặc cuộc thi “Innovation Challenge” do Bộ Công Thương và tập đoàn lớn tổ chức.
  
  

Liên kết R&D không chỉ giúp giảm rủi ro tài chính mà còn tạo cơ hội chuyển giao công nghệ nhanh và đúng nhu cầu thị trường.

Chia sẻ chi phí – hình thành cụm doanh nghiệp cùng phát triển

Đặc thù của doanh nghiệp CNHT là quy mô nhỏ, chi phí đầu tư cao và khả năng tự chứng nhận chất lượng còn hạn chế. Vì vậy, Nghị định 205 khuyến khích mô hình liên kết cụm ngành và chia sẻ nguồn lực, đặc biệt trong các hạng mục tốn kém như kiểm định, chứng nhận, và chuyển đổi số.

Doanh nghiệp có thể:

• Cùng thuê phòng thử nghiệm, chia sẻ thiết bị đo lường – kiểm định.
  
  
• Đăng ký nhãn hiệu tập thể hoặc thương hiệu liên kết, giúp tiết kiệm chi phí sở hữu trí tuệ và tăng uy tín khi tiếp cận FDI.
  
  
• Góp vốn chung đầu tư dây chuyền công nghệ tại Trung tâm kỹ thuật CNHT, vừa được hỗ trợ ngân sách, vừa có hạ tầng dùng chung.
  
  
• Chia sẻ gói chứng nhận quốc tế (ISO, CE) theo chuỗi cung ứng – cách làm phổ biến ở Hàn Quốc, Nhật Bản.
  
  

Khi nhiều SME cùng hợp tác, chi phí đầu tư giảm, khả năng đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế tăng – tạo ra “cụm ngành CNHT thông minh” có sức cạnh tranh vượt trội.

Chuyển đổi số – từ nhà xưởng truyền thống đến “nhà máy thông minh”

Chuyển đổi số là xu hướng bắt buộc, và Nghị định 205 đã lần đầu tiên đưa chuyển đổi số vào nhóm hoạt động được hỗ trợ ngân sách.

Các doanh nghiệp CNHT có thể được hỗ trợ tới 70% chi phí khi triển khai:

• Hệ thống ERP, MES, quản lý sản xuất tự động.
  
  
• Ứng dụng digital twin (mô phỏng nhà máy số) để chứng minh năng lực sản xuất.
  
  
• Quản lý chất lượng số hóa qua nền tảng cloud QC.
  
  
• Ứng dụng e-logistics trong xuất nhập khẩu và hóa đơn điện tử.
  
  

Đặc biệt, các Trung tâm kỹ thuật CNHT được phép cho thuê “slot thời gian” trên dây chuyền thí điểm để doanh nghiệp thử nghiệm sản xuất thông minh trước khi đầu tư thực tế – một bước tiến quan trọng trong giảm rủi ro đầu tư.

Hợp tác quốc tế – chìa khóa mở cửa chuỗi cung ứng toàn cầu

Một điểm khác biệt của Nghị định 205 là khuyến khích doanh nghiệp Việt Nam tham gia liên kết với FDI và tổ chức quốc tế để mở rộng thị trường và tiếp nhận công nghệ.

Doanh nghiệp nên:

• Tham gia chương trình ODA, JICA, KOICA, GIZ về hỗ trợ kỹ thuật, đào tạo, chuyển giao công nghệ.
  
  
• Đăng ký tham dự “Supplier Day” do các tập đoàn FDI tổ chức – con đường nhanh nhất để trở thành vendor cấp 2, cấp 3.
  
  
• Tham gia nền tảng B2B quốc tế như Alibaba, Global Sources để tiếp cận khách hàng nước ngoài.
  
  
• Liên minh SME xuất khẩu (5–10 doanh nghiệp cùng chia sẻ gian hàng, logistic, thương hiệu).
  
  
• Đăng ký bán hàng qua kênh phân phối của FDI tại Việt Nam – bước đệm trước khi xuất khẩu trực tiếp.
  
  

Với các chính sách ưu tiên hợp tác quốc tế, doanh nghiệp Việt có thể rút ngắn thời gian hội nhập chuỗi cung ứng toàn cầu và nâng tầm thương hiệu “Made by Vietnam SME”.

Cụm ngành và cơ chế đồng tài trợ (co-financing)

Một sáng kiến quan trọng được các chuyên gia khuyến nghị là thúc đẩy hình thành cụm ngành công nghiệp hỗ trợ, đi kèm cơ chế đồng tài trợ linh hoạt giữa Nhà nước và doanh nghiệp.

Thay vì hỗ trợ rải rác, Nghị định 205 cho phép:

• Nhà nước hỗ trợ một phần vốn đầu tư hạ tầng, đào tạo, nghiên cứu, doanh nghiệp đóng góp phần còn lại.
  
  
• Áp dụng voucher hỗ trợ theo tỷ lệ cho SME trong các dự án R&D, chứng nhận, chuyển đổi số.
  
  
• Liên kết ba bên (SME – FDI – doanh nghiệp nội địa) để hình thành chuỗi cung ứng hợp lệ và được hưởng ưu đãi.
  
  

Mô hình này giúp doanh nghiệp không chỉ nhận được tài chính, mà còn tạo kết nối dài hạn trong sản xuất và tiêu thụ – nền tảng của công nghiệp hóa bền vững.

Thực tế triển khai: vẫn còn rào cản

Dù khung chính sách đã thông thoáng hơn, quá trình thực hiện vẫn gặp một số khó khăn:

1. Thủ tục phức tạp, yêu cầu nhiều hồ sơ kỹ thuật.
   
   
2. SME thiếu năng lực chứng minh chuỗi cung ứng hoặc tiêu chuẩn quốc tế.
   
   
3. Chưa có quy chế rõ ràng về chia sẻ thiết bị và vận hành trung tâm kỹ thuật.
   
   
4. Cơ chế tài chính hỗ trợ phân tán, chưa có quỹ đồng tài trợ dễ tiếp cận.
   
   

Đây là lý do các chuyên gia đề xuất:

• Số hóa quy trình “một cửa – một lần nộp hồ sơ”,
  
  
• Cấp giấy chứng nhận ưu đãi tạm thời cho dự án pilot,
  
  
• Cho phép công nhận chứng chỉ quốc tế và rút gọn hồ sơ,
  
  
• Tăng cường minh bạch, hậu kiểm bằng dữ liệu số,
  
  
• Và phân cấp rõ trách nhiệm giữa Bộ – địa phương trong cấp và giám sát ưu đãi.
  
  

Nếu các đề xuất này được áp dụng, việc tiếp cận chính sách của doanh nghiệp sẽ nhanh hơn, minh bạch hơn và hiệu quả thực tế cao hơn nhiều.

Kết luận: hành động để hưởng lợi thực chất

Nghị định 205/2025 không tự động mang lại ưu đãi cho doanh nghiệp – nó chỉ phát huy tác dụng khi doanh nghiệp chủ động hành động.

Năm hướng đi trên – Liên kết R&D – Chia sẻ chi phí – Chuyển đổi số – Hợp tác quốc tế – Cụm ngành đồng tài trợ – chính là “bộ công cụ thực thi” giúp doanh nghiệp:

• Giảm chi phí đầu tư và chứng nhận,
  
  
• Nâng cao năng lực sản xuất và quản trị,
  
  
• Mở rộng thị trường xuất khẩu,
  
  
• Và từng bước hình thành chuỗi cung ứng công nghiệp Việt Nam tự chủ và bền vững.
  
  

Chính sách đã mở, hạ tầng đang được xây dựng – phần còn lại nằm ở năng lực hợp tác, sáng tạo và chủ động của doanh nghiệp Việt Nam.

Nếu làm tốt, Nghị định 205 không chỉ giúp ngành công nghiệp hỗ trợ “cất cánh”, mà còn tạo bệ phóng thực sự cho mục tiêu công nghiệp hóa – hiện đại hóa đến năm 2035.